Yuxarı

Paşinyan Qarabağda da "çevriliş” edir

Paşinyan Qarabağda da

Ermənistanda baş verən "məxməri inqilab” dalğası Dağlıq Qarabağa çatıb. İyunun 1-dən başlayaraq Xankəndinin mərkəzi meydanına toplaşan yerli əhali separatçı rejimin rəhbəri Bako Saakyanın və özünü qondarma DQR-in Milli Təhlükəsizlik Komitəsi elan etmiş qurumun rəhbərliyinin istefasını tələb edir. Şəhərin mərkəzi küçələrini bağlayan sakinlər səhərə qədər dağılışmayıb. Cinayətkar rejimin uydurma dövlət naziri Araik Arutunyan və milli təhlükəsilik şurasının katibi Vitali Balasanyanın nümayişçilərin qarşısına çıxaraq danışıq aparmaq cəhdi nəticə verməyib. Saxta Milli Təhlükəsizlik Komitəsinin əməkdaşları ilə mitinq iştirakçıları arasında baş vermiş qarşıdurma zamanı 15 nəfər saxlanılıb. 

Qeyd edək ki, Dağlıq Qarabağadakı separatçı qurumun təhlükəsizlıik orqanlarının rəhbərliyində təmsil olunan şəxslər əsasən Azərbaycan torpaqlarının işğalında iştirak etmiş cinayətkarlardır. Ona görə də bu gün demək olar ki, Qarabağ müharibəsi iştirakçıları ilə əhali arasında ciddi qarşıdurma yaşanır. İyunun 3-də müharibə döyüşçüləri mitinqi iştirakçılarının əleyhinə aksiya təşkil edib. Bako Saakyan etirazçıların bir qrup nümayəndə heyəti ilə görüşərək onların tələblərinin araşdırılacağını vəd etsə də, aksiya səngiməyib. Mitinqin təşkilatçıları və həbs olunanlar barəsində cinayət işi qaldırılıb. Separatçı rejimin rəhbərliyinin yaydığı bəyanatda Dağlıq Qarabağda sabitliyin təhlükə altında olduğu bildirilib. Siyasi müşahidəçilər baş verən hadisələri Ermənistandakı "məxməri inqilab”dan sonra başlanmış təmizləmə əməliyyatının Dağlıq Qarabağa çatması hesab edir. Bako Saakyanın hakimiyyəti sona yaxınlaşmağa başlayıb ki, bu da bölgədə geosiyasi situasiyanın dəyişməsinə səbəb ola bilər. Dağlıq Qarabağdakı separatçı rejimə qarşı inqilabi prosesin arxasında Nikol Paşinyan hökumətinin və ona siyasi dəsətk verən Qərb dairələrinin dayandığı şübhə doğurmur. Bu da Bako Saakyanın və onun ətrafındakı qüvvələrin Serj Sarkisyana və Rusiyaya yaxın olmasından irəli gəlir.

Qarabağ klanının əsas rəhbərlərindən biri sayılan B.Saakyan Serj Sarkisyanın hakimiyyətdən devrilməsindən sonra N.Paşinyanla yaxın münasibətdə görünməyə çalışsa da tərəflər arasında siyasi gərginliyin yaşandığını görmək çətin deyildi. Ermənistanda Qarabağ klanının devrilməsindən sonra yeni siyasi şərait yaranıb və demək olar ki, İrəvanla Xankəndi arasında konfiqurasiya pozulub. Ermənistanda siyasi vəziyyət Paşinyan hökumətinin nəzarətindədir. Lakin parlamentdəki səs çoxluğu müxalifətdə olan Serj Sarkisyanın liderlik etdiyi Ermənistan Respublika Partiyasına mənsubdur. Ən azı növbədənkənar parlament seçkilərinə qədər bu status-kvo qalmaqda davam edəcək. İkincisi, Qarabağ klanının əlində güclü maddi kapital cəmlənib. Ona görə də Serj Sarkisyanın tərəfdaları Ermənistanın siyasi həyatına təsir edəcək siyasi və maddi resurslara malikdir. Üçüncüsü, Qarabağ klanının siyasi, hərbi və maliyyə dəstəyi əsasən Rusiya tərəfindən təmin olunur.

Bu mənada, Qarabağ separatçıları son vaxtlar sürətlə birmənalı şəkildə Qərbyönümlü siyasət yürüdən N.Paşinyanı cəzalandırmaq istəyən Rusiya üçün ən yaxşı vasitə olaraq qalır. Xüsusilə də Dağlıq Qarabağda Serj Sarkisyan tərəfdarlarının mövqeyi xeyli güclü görünür. Bu baxımdan, baş nazir Paşinyan B.Saakyana və onun ətrafındakı Qarabağ müharibəsi veteranlarından ibarət qruplaşmaya öz hakimiyyəti üçün potensial təhlükə kimi baxır. Görünür, N.Paşinyan Dağlıq Qarabağdakı rejimi öz nəzarətinə götürmək qərarına gəlib və bu məqsədə çatmaq üçün Qərbin dəstəyi ilə Ermənistanda həyata keçirilən siyasi texnologiyadan istifadə olunur. Əgər eyni proses Dağlıq Qarabağda da baş versə, B.Saakyan rejiminin devrilməsi qaçılmaz olacaq. Xatırladaq ki, Dağlıq Qarabağda "məxməri inqilab”ın hazırlandığı haqda məlumat ilk dəfə mayın 23-də yayılmışdı. Ermənistanın "Jamanakx” qəzeti qondarma respublikanın siyasi dəhlizlərindən aldığı xəbərlərə əsasən qeyd edir ki, separatçıların sabiq müdafiə naziri olmuş Samvel Babayan həbsdən çıxdıqdan sonra Xankəndinə qayıdıb "məxməri inqilab” təşəbbüsü ilə çıxış edə bilər. Samvel Babayan hazırda həbsdə saxlanılır.

Ancaq Saakyan istefaya göndərilərsə, onun yerinə N.Paşinyana daha yaxın namizədin gətiriləcəyi istisna edilmir. Beləliklə, N.Paşinyana Dağlıq Qarabağı nəzarətə götürmək imkanı yarana bilər. Bu, Ermənistanın baş nazirinə ilk növbədə, Qarabağ klanını zərərsizləşdirmək imkanı verəcək. Digər tərəfdən, N.Paşinyan Dağlıq Qarabağı kart-blanş kimi əlində saxlamaqla Rusiya ilə siyasi spekulyasiya etmək imkanı qazanmağa çalışır. Ancaq baş nazirin bu planı hətta Serj Sarkisyana əks mövqedə olan qüvvələr tərəfindən də dəstəklənməyib. Məsələyə ilk sərt reaksiya verən Ermənistanın eks-prezidenti, Erməni Ümummilli Konqres Partiyasının sədri Levon Ter-Petrosyan olub. Ermənistandan fərqli olaraq, Dağlıq Qarabağda "məxməri inqilab” planına Levon Ter-Petrosyan dəstək verməyib. Bir sözlə, bu məsələdə hər iki siyasətçinin yollarının ayrıldığı görünür. Ter-Petrosyan N.Paşinyana Dağlıq Qarabağdakı hadisələrə müdaxilə etməyi və daxili siyasi sabitliyi bərpa etməyi tövsiyə edib. 

"Tələblər Bako Saakyana yönəldildiyi üçün etirazçılar onun sözünə etibar etmir və etirazçılar üçün inandırıcı olmayacaq. Qarabağın daxili siyasi sabitliyini bərpa etmək və dövlət maşınının düzgün işləməsini təmin etmək üçün fəal şəkildə müdaxilə etmək, üçüncü, neytral tərəfi çağırmaq lazımdır”-deyən sabiq dövlət başçısı Dağlıq Qarabağdakı separatçı rejimin təhlükə altına düşməsindən narahatlığını bildirib. Levon Ter-Petrosyan hadisələrin səbəbkarlarını ciddi şəkildə cəzalandırmağa çağırıb: "Lakin, təhlükəsizlik orqanlarının rəhbərlərinin - Milli Təhlükəsizlik Xidmətinin və Polisin istefası tələblərinin yerinə yetirilməsi Qarabağın güc sisteminə ağır zərbə olacaq, rəqiblərimizdən üstün ola bilməyəcəklər. Qarabağın təhlükəsizliyinin ən mühüm institutları kimi onları şok vəziyyətinə salmaq olmaz”. 

Ermənistanın birinci prezidenti hazırda Dağlıq Qarabağda yaranmış vəziyyəti 1993-cü ildə baş verən hadisələrlə müqayisə edir. Həmin vaxt baş nazir Vazgen Sarkisyanla birlikdə Dağlıq Qarabağda səhman yaratmağa getdiyini xatırladan Ter-Petrosyan Paşinyanı da analoji addım atmağa çağırır. Erməni analitik Aleks Kanayan Ter-Petrosyanın özünü Xankəndinin idarəçiliyini İrəvana tabe etdirməkdə suçlayır.

Qeyd edilir ki, Ter-Petrosyanı baş nazir təyin etdikdən üç ay sonra prezident seçilən Robert Koçaryan da Azərbaycanla danışıqlarda özünün həm Dağlıq Qarabağı, həm də Ermənistanı təmsil etdiyini bildirdi və bu rposes Serj Sarkisyan dövründə də davam etdi. Bu gün isə bir tərəfdən, Paşinyan Dağlıq Qarabağın danışıqlarda iştirak etməsi təklifini irəli sürməsinə baxmayaraq, Bako Saakyana heç bir dəstək vermir. Bu isə onun Qarabağ məsələsində İrəvanla Xankəndinin gələcək münasibətlərini proqnozlaşdırmağa imkan verir. 

Müşfiq Abdulla





Həftənin ən çox oxunanları