"Türkmən sindromu" ilə üz-üzə
qala bilərik
"Vətəndaş öz pulunu sərbəst şəkildə banklardan çıxara bilmirsə, bu, artıq ciddi problemdir"
Fuad İbrahimov: "Verilən sərəncamlar icra olunmadığı üçün "bazar fiaskosu" yaranıb"
Ölkədə nağd pulun dövriyyəsi azaldıqca hökumət banklara müəyyən qadağalar tətbiq edir. Banklarda olan vəsaitlərin nağdlaşdırılmasına qoyulan məhdudiyyətlər bu gün
də ciddi narazılıqlara səbəb olur. Hazırda Azərbaycan maliyyə
sistemində gedən proseslər "Türkmənistan sindromu"nu xatırladır. Qeyd edək ki, Türkmənistan hökuməti bir müddət öncə vəsaitlərin nağdlaşdırılmasına müəyyən məhdudiyyətlər tətbiq etdi. Bu isə artıq öz "effektini" verməyə başlayıb.
Belə ki, artıq İstanbulun qızğın ticarət və ucuz mehmanxanaları ilə tanınan, gediş-gəlişli mərkəzi
Aksaray məhəlləsinin küçələrində son zamanlar yüzlərlə Türkmənistan vətəndaşını görmək olar. Onlar
bankomatların qarşısında növbəyə dayanaraq hesablarında olan vəsaitlərini nağdlaşdırırlar.
Türkmənistanda nağd valyuta
mübadiləsinə rəsmi qadağa qoyulması və ölkə banklarının nağd pul verməsini məhdudlaşdırması ölkə vətəndaşlarını öz hesablarındakı pulları
götürmək üçün müxtəlif yollar axtarmağa vadar
edib. Nəticədə də Türkmənistan vətəndaşları pullarını nağd vəsaitə
çevirmək üçün ölkə xaricinə üz tutublar. Azərbaycanda da proses bu yöndə
inkişaf edir. İstisna edilmir ki, qısa müddət sonra azərbaycanlılar da eyni üsula əl atacaqlar. Bu
gün banklar hər dəfə 15 min manat olmaqla 1 ayda 2 dəfə vəsaitin nağdlaşdırılmasına
icazə
verir. Bu isə banklarda milyonlarla vəsaiti olan şirkətlərin alternativ yol
axtarmasını
məcburi
edir.
İqtisadçı-ekspert Fuad İbrahimov "Cümhuriyət" qəzetinə açıqlamasında eyni halın Azərbaycanda da müşahidə olunacağını istisna etmədi. F.İbrahimov hesab edir ki, bunun qarşısını almaq üçün yeganə yol sərbəst valyuta siyasətinə keçməkdir:
"Ümumiyyətlə, son dövrlərdə bank sistemində müəyyən çətinliklər yarandı. Bu səbəbdən də bir sıra vətəndaşlar banklarda
olan pullarını geri ala bilmədilər. Bu hal bir neçə bağlanmış bankda
müşahidə
olundu. Misal üçün "Standart Bank"ın adını çəkə bilərik. Bu günə qədər də əmanətçilər
uyğunsuzluqdan
əziyyət
çəkirlər. Depozitlərdən sığortalanma
həddini
aşanlar ciddi problemlərlə üz-üzə qalıblar. Banklarda olan vəsaitlərin nağdlaşdırılmasına
qoyulan qadağaları da nəzərə
alsaq ciddi məhdudiyyətlər yaranacaq. Vətəndaş öz pulunu sərbəst şəkildə
banklardan çıxara
bilmirsə,
bu artıq
ciddi problemdir. Bu baxımdan da kimliyindən asılı olmayaraq bu vəziyyətə düşənlər özlərinə
sərbəst maliyyə mühiti axtaracaq. O, zaman hər kəs belə systemi olan ölkələrə
üz tutacaq. Bizə ən yaxın
olan ölkələr
isə Tükiyə, Şimali Kiprdir. Bu cür məhdudiyyətlər bu gün tətbiq oluna bilər. O,
zaman vətəndaşlar artıq xarici ölkələrə üz tutmağa məcbur olacaqlar. Ancaq indiki dövrdə
bu çox səhv addım
olar. İlk növbədə
çalışmalıyıq
ki, Azərbaycan
regionun sərbəst maliyyə imkanları olan dövlətinə çevrilsin. Bunun üçün Sinqapur,
Malayziya modellərini nümunə götürə bilərik. Əgər ölkəyə investisiyaların cəlb olunmalarını istəyiriksə, maliyyə
siyasətinə azadlıq
vermək
lazımdır.
Əgər
buna məhdudiyyətlər, problemlər yaradacaqlarsa, şübhəsiz ki, hər kəs öz vəsaitini
mərhələli şəkildə ölkədən çıxaracaq. Bu, artıq aksiomdur".
Ekspert həmçinin bildirib ki, verilən
sərəncamlar icra olunmadığı
üçün "bazar
fiaskosu" yaranıb:
"Belə
olduğu
halda isə
riçaqlar işləmir. Bu isə o deməkdir ki, vəziyyəti düzgün qiymətləndirmirlər. Məsələn,
valyuta mübadilə məntəqələri bağlanır, sonra yenə açılır.
Bu kimə lazım idi? Niyə bağladılar ki, niyə də açırlar. Xaricdə övladı təhsil alan valideyn
valyutanı
hardan olsa, tapıb göndərəcək.
Bütün bu suallara aydınlıq
gətirilmədən
məntəqələri bağlayırlar.
Vətəndaşı
çıxılmaz vəziyyətdə qoymaq düzgün deyil".
Vilayət Muxtar