Məlum olduğu kimi 2020-ci il üçün Azərbaycan dövlət büdcəsində neftin
qiyməti 55 dollar götürülüb. Qeyd olunur ki, bunda məqsəd neft qiymətlərində
kəskin ucuzlaşma riskini önləməkdir. Maraqlıdır
ki, beynəlxalq qurumların
proqnozunda neftin 2020-ci ildə ucuzlaşacağı göstərilmir, əksinə,
artacağı proqnozu verilir. Son olaraq belə
bir proqnozla ABŞ-ın "Goldman Sachs" bankının ekspertləri çıxış edib. Belə ki, bankın
ekspertləri 2020-ci ildə "Brent" markalı neftin bir barelinin orta spot qiymətinin 63
dollar olacağını proqnozlaşdırırlar. Bu haqda məlumatı isə "Bloomberg" agentliyi yayıb. Bu, həm də bankın əvvəlki
proqnozundan 3 dollar bahadır.
Hesabata
əsasən, "Goldman Sachs" OPEC+ ölkələrinin gələn ilin birinci
rübü üçün hasilatı azaltmaq üzrə saziş
şərtlərini dəyişdirmək qərarını nəzərə alaraq
daha əvvəlki qiymətləndirmələrinə düzəliş edib. Belə ki, bundan əvvəl bank
analitikləri "Brent" markalı neftin bir barrelin
orta spot qiymətinin 2020-ci ildə 60 dollar olacağını ehtimal edirdilər.
Qeyd edək
ki, OPEC+ ölkələri 2020-ci il yanvarın 1-dən
başlayaraq bazardan gündə 1,7 milyon barel çıxarmalıdırlar.
Dəyişikliklərin məqsədi qışda tələbatın az olduğu dövrdə bazarda tarazlığın pozulmasının qarşısını almaqdır. Bununla belə,
uzunmüddətli proqnoz dəyişməz - bir barel üçün 55 dollar səviyyəsində qalıb. Yeni hesablamalara görə, WTI markalı neftin bir barelinin 2020-ci ildə spot
qiyməti 58,50 dollar olacaq. "Goldman Sachs" hesab edir ki, hasilatın azaldılmasına dair sazişin şərtləri Rusiya, İraq və Nigeriya tərəfindən tam yerinə yetirilməyə bilər. Bu
proqnoza istinad etsək, Azərbaycan hökuməti də 2020-ci ilin büdcəsində neftin
qiymətinə yenidən baxmasına ehtiyac yarana bilər.
Qeyd edək ki, Azərbaycan dövlət büdcəsinə zərurət yarandığı halda, ilin yarısında, may-iyun aylarında yenidən
baxılır. Maraqlıdır, dünya bazarında neft qiymətləri
artarsa, Azərbaycan hökuməti 2020-ci ilin dövlət büdcəsində neftin qiymətini artıra bilərmi? Qeyd edək ki, 2020-ci ilin büdcəsində neftin
qiyməti 55 dollar götürülüb. Hazırda dünya bazarında neftin
qiyməti 60 dollar civarındadır.
İqtisadçı-ekspert
Akif Nəsirli "Cümhuriyət” qəzetinə şərhində ilk olaraq
dövlət büdcəsinin ilin yarısında təkrar
müzakirəyə çıxarılmasına münasibət bildirib.
A.Nəsirli bunun təəssüfverici amil olduğunu
deyib: "Çox təəssüf edirəm ki, Azərbaycanda 1 illik büdcəyə
ildə iki dəfə baxırlar, müzakirə edirlər.
Bu artıq bir ənənəyə çevrilib və siz də artıq bunu ictimai müzakirəyə çıxarırsınız.
Bu təəssüfedici məqamdır.
Dünyada hazıra 5-10 illik büdcə proqnozları
verilldiyi ölkələrdə, hətta qonşu Gürcüstanda, Rusiyada belə bu
praktika yoxdur”.
Neft
qiymətlərinin növbəti ildə artacağı ilə bağlı proqnozlara gəlincə isə Akif Nəsirli bunun
Azərbaycan dövlət büdcəsində dəyişikliyə səbəb olmayacağı qənaətindədir.
A.Nəsirli hesab edir ki, proqnozlaşdırılan artım cüzidir və Azərbaycan hökuməti
riskə gedərək büdcədə nəzərdə tutulan neft qiymətini artırmayacaq: "Digər tərəfdən Azərbaycan dövlət büdcəsindəki
neftin proqnoz qiyməti ilə hazırda səsləndirilən
beynəlxalq rəqəm arasında elə
də ciddi fərq yoxdur. Ona görə də hesab edirəm ki, əgər hökumət may-iyun ayında büdcəni yenidən müzakirə edərsə, riskləri sığortalamaq üçün neftin proqnoz qiymətini sabit
saxlayacaq. Neftin qiymətinin büdcədə sabit saxlanılması,
bəlkə də müzakirələrin təxirə salınmasına
səbəb olacaq. Adətən, bu ənənə neftin qiymətinin ilin yarısından sonra sıçrayışla artması dönəmində yaranıb. Neftin qiyməti ilin yarısından
sonra sıçrayışla artanda Dövlət Neft Fondunda sərbəst vəsaitlər
artır və Azərbaycan hökuməti həmin
vəsaitlərin bir qisminin büdcəyə daxil etmək haqqında
düşünür. Əslində, büdcənin ilin yarısında
ikinci dəfə müzakirə çıxarılması
ənənəsi də məhz bu ehtiyacdan yaranıb.
Düşünürəm ki, əgər bu proqnoz doğrulacaqsa,
ümumiyyətlə, Azərbaycan hökuməti ikinci büdcə müzakirəsinə
ehtiyac duymayacaq. Yəni 2020-ci ildə ölkə qəbul olunmuş sabit büdcə ilə
maliyyələşdiriləcək”.
Vilayət
Muxtar
