O, istehsal prosesində sanitariya normalarına və gigiyena qaydalarına əməl edilmədiyini iddia edərək, izləyiciləri bu pendir əvəzinə, Tehranda istehsal olunan "Mihən” pendirini almağa çağırıb. Buna cavab olaraq Güney Azərbaycandan seçilmiş deputat Ruhullah Mütəfəkkir "Azad İran” Dövlət Televiziyasında Təbrizin məşhur "Liqvan” pendirinə qarşı aparılan təxribata reaksiya verib.
O deyib ki, ""Liqvan” pendirinin dadı Azərbaycan xalqının çoxəsrlik sağlam təbii həyat təcrübəsinin məhsuludur. Hər hansı bir kulinariya verilişinin aparıcısının tövsiyəsi ilə "Liqvan” pendirini satışdan çıxarmaq olmaz. Əksinə, reklam olunan şirkətin məhsullarının istehlakı dayandırıla bilər”.
Maraqlıdır, İranda daha hansı Güney Azərbaycan brendləri məşhurdur? "Liqvan” pendirinə qarşı İran televiziyalarının apardığı təxribatın məqsədi nədir?
"Əldə edilən bütün qazanc mərkəzi Tehrana gedir”
"Orta Doğu” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, siyasi şərhçi Sədrəddin Soltan "Cümhuriyət”ə açıqlamasında Güney Azərbaycan bölgələrinin aqrar potensialından danışıb:
"Güney Azərbaycan İranın baş hissəsidir. Həmişə deyiblər ki, İran yatmış bir aslana bənzəyir, Güney Azərbaycan isə o aslanın başıdır. Güney Azərbaycanln Muğan bölgəsi İranın taxıl ehtiyacının 50 faizə qədərini təmin edir. Bundan başqa yeri gəlmişkən qeyd edim ki, Muğandakı kənd təsərrüfatı torpaqlarının özəlləşdirilməsi ilə bağlı məsələ qaldırılıb. Çünki o torpaqlar vaxtilə əhalinin olub. Ondan sonra bir müddət şahın və onun əyanlarının olub və yenidən əhaliyə verilib. İndi də hakimiyyət onu dövlət kooperativ mülkiyyətinə çevirib. Yəni Güney Azərbaycanın Muğan bölgəsi İranın kənd təsərrüfatında əsas yer tutur. Çünki İranın farslar və digər millətlər yaşayan bölgələri böyük şoran torpaqlardır. Ora "Dəşti-kəbir” deyirlər. Bu sözün də mənası "böyük çöl” deməkdir. O torpaqlar şoran və qeyri-məhsuldardır. Güney Azərbaycan torpaqları isə bunun əksidir, yəni çox məhsuldardır. Birincisi, Muğan özünün kənd təsərrüfatı məhsulları ilə məşhurdur. Yəni bu bölgədə taxıl məhsulları becərilir, əhali daha çox maldarlıqla məşğul olur. Güney Azərbaycanın Urmiya şəhəri üzümü ilə məşhurdur. Urmiya üzümü İranın brendidir, Yaxın və Orta Şərqdə belə şirin üzüm yoxdur. Bundan başqa Urmiyanın alması da məşhurdur. İranda üzümdən hazırlanan məhsullar Urmiya üzümündən əldə edilir. Təbriz gön-dəri ayaqqabıları ilə məşhurdur. "Liqvan” pendiri ümumiyyətlə Yaxın və Orta Şərqdə bir nömrəlidir. Bölgədə bu pendirin tayı-bənzəri yoxdur. Ərdəbil balı ilə məşhurdur və bu balı istehsal edən arılar onu Savalan ətəklərindəki çiçəklərin nektarından hazırlayırlar. Sarab şəhərinin də balı məşhurdur. Bundan başqa Ərdəbilin və Sarabın kartofu məşhurdur. Güney Azərbaycanın Qaradağ şəhəri torpağının məhsuldarlığı və özünün heyvandarlığı ilə məşhurdur. Güney Azərbaycanın Astara bölgəsi öz sitrus meyvəsi və çəltikçiliyi ilə məşhurdur. Qəzvin qoz-fındıq kimi quru meyvələri ilə məşhurdur. Bunlardan əlavə Güney Azərbaycan bağçılığı ilə məşhurdur. Bağçılıq ən çox da Ərdəbil, Urmiya, Miyana kimi şəhərlərdə daha çox inkişaf edib. Ərdəbil və Qaradağ ərazilərində meşəlik olduğu üçün burada meşə təşərrüfatı da inkişaf edib. Təbrizin şirniyyatı ilə məşhurdur. Xüsusən də Təbrizin Şəbüstər bölgəsi çox məşhurdur. Yəni Güney Azərbaycanın torpaqları şoran olmadığı üçün çox qiymətlidir. Amma bütün bu inkişafı saxlamaq üçün Güney Azərbaycan bölgəsinə iqtisadi yardım lazımdır. Yəni fermerlərə, müəssisə sahiblərinə maliyyə yardımı edilməli, kreditlər ayrılmalıdır. Ancaq Tehran hakimiyyətinin Azərbaycan türkünə qarşı sosial-mədəni sahədə illər uzunu yürütdüyü diskriminasiya siyasəti, onun iqtisadi-sosial vəziyyətinə təsirsiz ötüşmür. Məsələn, ötən əsrin əvvəlində Güney Azərbaycan ərazisi öz iqtisadiyyatına görə birinci yerdə idi. Həm də Azərbaycan ərazisi daim ipək yolunun üzərində olub. Deməli, Azərbaycan ticarət mərkəzi olub. Baxın, İrandan İraqa yük aparmaq üçün Qərbi Azərbaycan ərazisindən keçmək lazımdır. İran Türkiyə ilə əlaqələr qurmaq üçün Qərbi Azərbaycandan keçməlidir. İrandan Azərbaycana gəlmək üçün də Culfadan keçmək lazımdır. Eləcə də İran Ermənistan ərazisinə göndərdiyi hər şeyi Cənubi Azərbaycan ərazisindən ötürür. Deməli, İran bütün əlaqələrini Azərbaycan üzərindən qurmağa məcburdur. Bu da o deməkdir ki, Güney Azərbaycan əraziləri İranın iqtisadi və digər əlaqələrində mühüm yer tutur. Amma İranın bütün bu əlaqələrindən Güney Azərbaycanın həmin ərazilərinə heç bir fayda yoxdur. Ordan əldə edilən bütün qazanc mərkəzi Tehrana gedir”.
"Təbrizlilərin bazarını bağlamağa çalışırlar”
Ekspert deyib ki, İran rejimi "Liqvan” pendirini sıradan çıxarmaqla təbrizlilərin bazarını bağlamağa çalışır:
"İran hakimiyyətində farsların üstünlük təşkil etdiyi ərazilərin güclü lobbisi var. Bu İsfahanın, Tehranın və fars əyaləti hesab olunan Şirazın lobbisidir. Bu ərazilərə dövlət büdcəsindən daha çox vəsait ayrılır. Bununla yanaşı, həmin bölgələrə azərbaycanlı iş adamları güzəştli şərtlərlə cəlb edilir. Burada nə olur? Azərbaycan iş adamı öz həmvətənlərinə xeyir verməkdənsə, onları işlə təmin etməkdənsə, farslar yaşayan bölgələrə cəlb edilərək oranın inkişafına təkan vermiş olur. İranın daha çox vəsait ayırdığı şəhərlərdən biri də Tehrandır. İran hakimiyyəti deyir ki, Tehran daha böyükdür və onun tələbatı da çoxdur. Tehranın da "Mihən” pendiri ortaya təzə çıxıb. "Mihən” sözünün mənası "vətən” deməkdir. İndiyədək belə məşhur brend olmayıb. Pendir, yağ və digər ağartı məhsullarının hazırlanması heyvandarlıqla məşğul olan türkün başlıca məşğuliyyəti olub. Yəni İranda pendirə "Mihən”, yəni "Vətən” adı verməklə, onun texnologiyasının da farslara aid olduğuna iddia edirlər. İran rejimi Tehran pendirini Təbriz pendirindən üstün reklam etməklə, təbrizlinin bazarını bağlamaq istəyir”.
"Rejim "Mihən” pendiri ilə SEPAH-ı maliyyələşdirməyə çalışır”
Sədrəddin Soltan hesab edir ki, "Mihən” pendirinin çox satılması ilə ABŞ-ın terror təşkilatı kimi tanıdığı SEPAH-ın maliyyələşdirilməsinə çalışılır:
"Dünyada məhsul rəqabətində heç vaxt belə reklamdan istifadə edilmir. Bu rəqabət şərtlərinə ziddir və inhisarçılıq yaradır. Belə çıxır ki, "Mihən” pendiri fars şovinizminin və ya İnqilab Keşikçiləri Qvardiyasının(SEPAH) nəzarətindədir. Buradan da o nəticəyə gəlmək olar ki, "Mihən” pendirinin çox satılması ilə ABŞ-ın terror təşkilatı kimi tanıdığı SEPAH-ın maliyyələşdirilməsinə çalışılır. Əsk halda, ölkədə bərabər rəqabətlilik gözlənilərdi. Çünki istər "Liqvan”, istərsə də "Mihən” pendiri satılarkən onlardan gələn gəlirin bir hissəsi vergi şəklində İran büdcəsinə daxil olur. Onda hər iki vergi ödəyicisindən birini tərifləyib, digərini aşağılamağın nə mənası var? Deməli, bu cinayətdir. Ona görə də "Liqvan” pendirinin istehsalçısı həm o televiziyanı, həm də "Mihən” pendiri istehsalçısını məhkəməyə verə bilər. Şikayətin əsası da rəqabətlilik prinsipinə əməl edilməməsi olmalıdır. Almaniya müxtəlif geyim firmaları var. Heç bir geyim brendi digərini pisləməklə reklam edilmir. Bu mədəni cəmiyyətdə əməl olunan məsələdir. Bu yazılmamış qanun olsa da, ticarət bununla idarə olunur. Deməli, İranda Güney Azərbaycan istehsalçısına qarşı da ayrı-seçkilik hökm sürür. ”Liqvan” pendirinin sıradan çıxarılması, işsizliyi artırar və onsuz da yaxşı vəziyyətdə olmayan İran iqtisadiyyatına mənfi təsir göstərə bilər. Eyni zamanda bu məsələ İranın milli ayrıseçkilik siyasəti yürütdüyünü bir daha təsdiqləyə bilər”.
Əli Bədir
