ABŞ
Prezidenti Donald Tramp Dünya Bankının Çinə kredit
verməyi dayandırmalı olduğunu bildirib. Donald Tramp bu barədə
özünün "Tvitter” səhifəsində məlumat yayıb. "Dünya
Bankı nəyə görə Çinə kredit verməlidir?
Çinin pulu çoxdur. Pul çatışmasa da, tapacaqlar. Bunu
dayandırmaq lazımdır”, - ABŞ Prezidenti belə yazıb.
Dekabrın
2-də ABŞ-ın Ticarət naziri Uilbur Ross Fox News telekanalına müsahibəsində dekabrın
15-nə qədər ticarət sazişi imzalanmasa, Donald Trampın
Çindən idxal edilən bəzi məhsullara rüsumu artırmaq
niyyətində olduğunu deyib. Yəni
ABŞ ticarət müharibəsində əsas rəqibinin maliyyə dəstəyinə mane olmaqla Çinin
iqtisadi çöküşünə nail olmağa çalışır. Bundan əlavə,
Vaşinqton Çin hakimiyyətinin insan hüquqlarının
pozulması ilə bağlı proqramlara kredit xərcləməsindən
narahatdır. Bu arada məlum olub
ki, Dünya Bankı növbəti 5 illik maliyyə ili üçün, yəni
2025-ci ilə qədər Çinlə kredit müqaviləsini təsdiqləyib. Dünya Bankı Çinə struktur və ekoloji islahatlar çərçivəsində geniş
dəstəyini bildirib.
Dünya Bankı mütəmadi olaraq bir sıra
ölkələrə iqtisadiyyatın
açıq olmasını təmin etmək üçün institusional islahatlar
müqabilində oxşar maliyyə yardımı göstərir.
İndi Çin hər il bankdan şərti faizlə 1
milyarddan 1,5 milyard dollara qədər borc ala biləcək. Cari maliyyə ilində
Dünya Bankı Çinə 1,3 milyard dollar kredit ayırıb. Ötən dövr üçün isə bu göstərici 2,4 milyard dollar
təşkil edib. Bu da Dünya Bankının Çinə maliyyə dəstəyinin azaldığını göstərir. Lakin ABŞ-da bunu zəif hesab edirlər.
Konqres, Çin hakimiyyətinə DB tərəfindən maliyyələşdirilməsinin
məhdudlaşdırılmasına yönəlmiş mexanizm üzərində işləyir. ABŞ maliyyə naziri
Stiven Mnuçin konqresmenləri bunun vacibliyinə inandıra
bilib. Nazirin fikrincə,
Amerika
qanunvericiləri Birləşmiş Ştatların vergi ödəyicilərinin Dünya Bankına verdikləri və Çin tərəfindən alınan vəsaitlərin
insan hüquqlarının pozulduğu vəzifələri
maliyyələşdirmək üçün qeyri-adi məqsədlərə istifadə edilə biləcəyindən
şübhələnərək Stiven Mnuçinlə həmrəylik bildirib. Ağ Evdə
hesab edirlər ki, Çinə borc vermək ABŞ-la ədalətsiz iqtisadi rəqabətə səbəb
olur. "The Financial Times”ın yazdığına görə,
Vaşinqton 2018-ci ilin aprel ayından bəri kredit modelində dəyişiklik üçün
Dünya Bankına fəal şəkildə təzyiq göstərir. Adıçəkilən
qəzet qeyd edir ki, hətta o vaxt Mnuçin Dünya Bankının rəhbərliyindəki
bir qrup şəxslə danışıqlar aparıb. O dövrdə
DB, Çinə verilmiş kreditləri azaltmaq hesabına
inkişaf etməkdə olan ölkələrə maliyyə yardımını 13 milyard dollar Dünya bankının artırmağı planlaşdırmışdı. Öz
növbəsində ABŞ Çinə ödəniləcək məbləğ 13 milyard dollar azaldılacağı təqdirdə,
Dünya Bankının nizamnamə kapitalına planlaşdırılan vəsaitin 10 faizini ödəyəcəyini söz
verib.
Buna
baxmayaraq, ABŞ Maliyyə Nazirliyinin sabiq əməkdaşı Skot Morris hesab edir ki,
Donald Tramp administrasiyasının DB-nin Çinə və bir sıra
digər rəqibi ölkələrə borc verməsini dayandırmağa məcbur etmək planını
yerinə yetirilmək üçün bir az vaxt lazım olacaq. Bu müddət təxminən bir il çəkəcək. Eyni
zamanda DB, ənənəvi olaraq borc alan ölkələrin kreditin xərclənməsinə diyinə
ciddi nəzarət tələb edir. Ekspertlərin rəyinə görə, Dünya Bankının nizamnamə kapitalında
ABŞ-ın nəzarət paketi 16 faiz təşkil etdiyinə görə, Vaşinqton
nəticədə öz istəyini qəbul etdirməyə nail olacaq.
Müşfiq
Abdulla
